El curso

Institut d'Investigació Química (ICIQ).

De enero a noviembre, 2024.

Bojos per la Química es un curso desarrollado por el Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) orientado a estudiantes de 1º de bachillerato con especial interés y talento por la química. El objetivo básico de este proyecto es fomentar la vocación científica de estos jóvenes, aparte de potenciar su entusiasmo por la química y la investigación.

El curso se impartirá en las instalaciones del ICIQ, y tratará 12 temas diferentes, incluyendo las principales reacciones químicas, presentados por estudiantes de doctorado y postdoctorados del ICIQ. Aparte, en cada sesión vendrá un investigador principal del centro a dar una charla de una hora.

Este curso combina sesiones teóricas y actividades experimentales prácticas. Cada sesión se dividirá en cuatro partes:

  • Charla teórica sobre un tema específico
  • Seminario impartido por un investigador principal del centro
  • Prácticas relacionadas en una técnica de caracterización
  • Visualización práctica mediante experimentos químicos

Se reforzará la idea de introducir a los alumnos rutinas y métodos científicos de investigación básica. Para lograrlo se permitirá a los alumnos que se cuestionen sus ideas, las contrasten y que avancen hacia conceptos y esquemas más elaborados a través de varios experimentos químicos que ellos deberán diseñar y llevar a cabo.

Los estudiantes también harán un pequeño repaso a la historia de la química a través de 21 personajes que ellos deberán recrear.

Se alternarán equitativamente el catalán y el inglés, así que es obligatorio tener buen conocimiento de inglés.

Objectivos específicos

Los estudiantes que tengan la oportunidad de participar en el curso:

  • Experimentarán el método científico en primera persona en un centro de investigación internacional
  • Mejorarán su conocimiento de la teoría y las técnicas científicas en el campo de la química
  • Trabajarán con jóvenes científicos profesionales que les asesorarán y guiarán durante el proceso
  • Tendrán una visión clara para decidir si quieren seguir una carrera profesional relacionada con las ciencias químicas
  • En las últimas sesiones, desarrollaran un proyecto de "Fotosíntesis artificial"

Entorno a los estudios académicos 

  • Fomentar entre los jóvenes las vocaciones científicas vinculadas al mundo de la química ayudándolos a orientar su futuro académico y profesional.
  • Ofrecer la oportunidad de que su trabajo de investigación de bachillerato esté autorizado por un centro de investigación de referencia.

Sesiones 2024

Sesión 1. Introducción a la investigación

Día: Sábado 20 de enero, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Ailende Eigbefoh-Addeh, Dr. Joan Guillem Mayans i Dra. Laura Hernández.

Idioma: Catalán y castellano.

Resumen:

  • Presentación de los participantes, de los docentes y del Instituto.
  • Presentación de cómo funcionará el curso.
  • Iniciación al método científico y la investigación con experimentos prácticos.
Sesión 2. Introducción a las ciencias de la vida

Día: Sábado 3 de febrero, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Ailende Eigbefoh-Addeh y Dr. Joan Guillem Mayans.

Idioma: Castellano. 

Resumen:

  • Presentación sobre bioquímica.
  • Prácticas de bioquímica en el laboratorio.
Sesión 3. Día internacional de lamujer y la niña en la ciència

Día: Sábado 11 de febrero

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de:  Dra. Mónica Pérez-Temprano

Idioma: Catalán y castellano

Resumen:

  • Presentación de 3 personajes históricos.
  • Presentación de la Dra. Carla Casavall.
  • Presentación sobre el Grado de Química en la URV por Aksana Fabregat.
  • Taller catálisis en acción.
Sesión 4. Cocina molecular

Dia: Dissabte 2 de març, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Prof. Mónica Pérez-Temprano i Dra. Marta Giménez.

Idioma: Catalán y castellano. 

Resumen:

  • Presentación de 3 personajes históricos.
  • Presentación: Lagos, legos y secretos de las reacciones químicas
  • Teoría: Polimerizaciones.
  • Prácticas de laboratorio: esferificaciones y helados tradicionales y vanguardistas.
Sesión 5. Difracción de rayos X (Parte 1)

Día: Sábado 16 de marzo, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Dr. Jordi Benet y Dr. Joan G. Mayans.

Idioma: Catalán, castellano e inglés. 

Resumen:

  • Presentación de 3 personajes históricos.
  • Teoría: Difracción de rayos X con prácticas de cristalización.
  • Taller “No seas básico” en el laboratorio.
Sesión 6. Difracción de rayos X (Parte 2) y espectrometría de masas

Día: Sábado 6 de abril, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesióm a cargo de: Dr. Jordi Benet i Dra. Noemí Cabello.

Idioma: Català, castellà i anglès. 

Resumen:

  • Presentación de 3 personajes históricos.
  • Teoría: Espectrometría de masas.
  • Prácticas de laboratorio: cristalizaciones y resolución de cristales en el laboratorio de rayos X.
Sesión 7. Comunicación y divulgación científica

Día: Sábado 20 de abril, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Dra. Laura Hernández, Israel Macho y Dr. Joan G. Mayans.

Idioma: Catalán y castellano. 

Resumen:

  • Presentación de 3 personajes históricos.
  • Explicación del Podcast “Azul de Prusia”.
  • Teoría: RMN.
  • Síntesis independiente de NaOAc.
Sesión 8. Química computacional

Día: Sábado 11 de mayo, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Prof. Carles Bo, Andrea Ruiz i Enric Ibáñez.

Idioma: Catalán, castellano e inglés. 

Resumen:

  • Presentación de 3 personajes históricos.
  • Teoría: química computacional o teórica.
  • Prácticas: proyecto europeo y programación con apps.
Sesión 9. Presentación oral de artículos científicos

Día: Sábado 14 de septiembre, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Dra. Imma Escofet, Dr. Felipe Garcés, Carlota Odena, Dr. Joan Guillem Mayans i Dra. Laura Hernández.

Idioma: Anglès.

Resumen:

  • Presentaciones orales de artículos científicos: cada alumno presentará un artículo científico.
  • Prácticas de laboratorio: resolvemos un crímen.
Sesión 10. Proyecto de síntesis (parte 1)

Día: Sábado 5 de octubre, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Dr. Joan G. Mayans, Dr. Bálazs Tóth.

Idioma: Catalán y castellano. 

Resumen:

  • Prácticas: síntesis y purificación de un compuesto.
Sesió 11. Proyecto de síntesis (parte 2)

Día: Sábado 19 de octubre, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Maria J. Hueso y Dr. Joan G. Mayans.

Idioma: Catalán y castellano. 

Resumen:

  • Presentación de 3 personajes históricos.
  • Teoría: productos naturales y cromatografía.
  • Prácticas: caracterización de los productos previamente sintetitzados.
Sesión 12. Investigación inspirada en la química del espacio

Día: Sábado 9 de novembre, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Prof. Marcos Suero, Dr. Javier Pérez y Santi Gené.

Idioma: Catalán y castellano. 

Resumen:

  • Teoría: astroquímica y fotofísica.
  • Prácticas de laboratorio: hacemos placas solares.
Sesión 13. Congreso y acto de clausura

Día: Sábado 23 de noviembre, 2024.

Horario: 9:30h a 14:30h.

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona.

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans.

Sesión a cargo de: Prof. Antonio Echavarren y Dr. Joan G. Mayans

Idioma: Català i castellà. 

Resumen:

  • Teoría: química los venenos.
  • Congreso y punto en común final del programa.
  • Acto de clausura de 15h a 16:30h abierto a les familias.
Calendario 2024
Calendario 2024
Sábado 20 de enero, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Introducció a la investigación
Sesión teórico-práctica
Sábado 3 de febrero, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Ciencias de la vida
Sesión teórico-práctica
Sábado 17 de febrero, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Día internacional de la mujer y la niña en la ciencia
Sesión teórico-práctica
Sábado 2 de marzo, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Cocina molecular
Sesión teórico-práctica
Sábado 16 de mazo, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Difracción de rayoss X (Parte 1)
Sesión teórico-práctica
Sábado 6 de abril, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Difracción de rayos X (Parte 2) y espectrometría de masas
Sesión teórico-práctica
Sábado 20 de abril, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Comunicación y divulgación científica
Sesión teórico-práctica
Sábado 11 de mayo, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Química computacional
Sesión teórico-práctica
Sábado 14 de septiembre, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Presentación oral de artículos científicos
Sesión teórico-práctica
Sábado 5 de octubre, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Proyecto de síntesis (parte 1)
Sesión teórico-práctica
Sábado 19 de octubre, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Proyecto de síntesis (parte 2)
Sesión teórico-práctica
Sábado 9 de noviembre, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Investigación inspirada en la química del espacio
Sesión teórico-práctica
Sábado 23 de noviembre, 2024
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Congreso y acto de clausura
Sesión teórico-práctica

Sesiones 2023 (en curso)

Sesión 1 - Introducción a la investigación

Día: Sábado 14 de enero

Horario: 9:30h a 14:30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Ailende Eigbefoh-Addeh, Dr. Joan Guillem Mayans i Dra. Laura Hernández

Idioma: Catalán y castellano

 Resumen: Presentación de los participantes, de los docentes y del Instituto.

Presentación de cómo funcionará el curso

Iniciación al método científico y la investigación con experimentos prácticos

Sesión 2 - Química supramolecular

Día: Sábado 28 de enero

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Dr. Andrés Felipe Sierra, Dr. Eva González Freire

Idioma: Catalán y castellano

Teoría: ¿Qué es la química supramolecular?

Prácticas de laboratorio:

Noah lab (Liberamiento de control de fármacos y "host-guest chemistry”)

Presentación de 3 personajes históricos.

Presentación de 2 temas del dosier (pH y reacciones de catálisis)

Sesión 3 - Dia internacional de la mujer y la niña en la ciencia

Día: Sábado 11 de febrero

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de:  Dra. Mónica Pérez-Temprano

Idioma: Catalán y castellano

Teoría: Lagos, legos y secretos de las reacciones químicas e introducción al programa.

Prácticas de laboratorio: Cuánto cloro hay, Jardín químico, Cobalto rosa o azul, 1+1 ≠ 2 No sabemos sumar, Gotas mágicas, Depuremos el agua.

Sesión 4 - Difracción de rayos X (Parte 1). "Flow chemistry" workshop. Reacciones en continuo

Día: Sábado 25 de febrero

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Dr. Jordi Benet, Dr. Moreshwar B. Chaudhar

Idioma: Catalán y castellano

Teoría: Difracción de rayos X

Prácticas de laboratorio:

Application of heterogeneous copper catalyst in a continuous flow process.

Presentación de 3 personajes históricos.

Sesión 5 - Química computacional

Día: Sábado 11 de marzo

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Prof. Carles Bo, Andrea Ruiz, Enric Ibáñez

Idioma: Catalán, castellano e inglés

Teoría: Química computacional o teórica

Prácticas de laboratorio: Proyecto europeo y programación con apps

Presentación de experimentos de la sesión anterior

Sesión 6 - Fotoquímica y química molecular

Día: Sábado 25 de marzo

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Dra. Katherine Villa, Dra. Marta Giménez

Idioma: Catalán, castellano e inglés

Teoría: Materiaels fotocatalíticos inteligentes y Polimerizaciones.

Prácticas de laboratorio: Esferificaciones y helados tradicionales e vanguardistas

Presentación de 3 personajes históricos.

Presentación de 2 temas del dosier (reacciones de precipitación y de polimerización).

Sesión 7 - Difracción de rayos X (Parte 2) e espectrometría de masas

Día: Sábado 15 de abril

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Dr. Jordi Benet, Dra. Noemí Cabello

Idioma: Catalán y castellano

Teoría: espectrometría de masas

Prácticas de laboratorio: Cristalizaciones y resolución de cristales al laboratorio de rayos X.

Presentación de 3 personajes históricos.

Presentación de 1 tema del dosier (fluidos no newtonianos).

Sesión 8 - Fotosíntesis artificial

Día: Sábado 29 de abril

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Prof. Julio Lloret

Idioma: catalán, castellano e Inglés

Teoria: Captaciónde CO2.

Prácticas de laboratorio: Water splitting.

Presentación de 3 personajes históricos.

Presentación de 1 tema del dosier (reacciones redox).

Sesión 9 - Presentaciones orales de artículos científicos

Día: Sábado 30 de septiembre

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Dra. Imma Escofet, Dr. Felipe Garcés, Alba Pérez, Dr. Bart Limburg, Gala Ogalla, Carlota Odena, Dr. Mariano Curti i Dra. Laura Hernández

Idioma: Inglés

Presentaciones orales de artículos científicos: cada alumno presentará un artículo científico.

Presentación de 3 personajes históricos.

Prácticas de laboratorio: resolvemos un crimen.

Sesión 10 - Energías renovables

Día: Sábado 21 de octubre

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Dra. Gisela Colet, Dra. Eugenia Martínez, Dra. Maria Méndez, Santi Gené

Idioma: Catalán y castellano

Teoría: Materiales para la energía.

Práticas de laboratorio: 

Celas solares.

Presentación de 3 personajes históricos.

Presentación de 2 temas del dosier (reacciones de deshidratación y saponificación).

Sesión 11 - Química farmacéutica

Día: Sábado 28 de octubre

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Prof. Antonio Echavarren, Maria José Hueso

Idioma: Catalán y castellano

Teoría: Productos naturales y cromatografía

Prácticas de laboratorio:

química farmacéutica y/o productos naturales.

Presentación de 1 tema del dosier (presión y gases)

Sesión 12 - Carbinos: la nueva pieza de la química

Día: Sábado 11 de noviembre

Horario: 9.30h a 14.30h

Lugar: Instituto Catalán de Investigación Química (ICIQ) Avinguda dels Països Catalans 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sesión a cargo de: Prof. Marcos Suero, Dra. Marta Giménez i Dra. Laura Hernández

Idioma: Catalán, castellano 

Teoria: Carbinos y reactores.

Prácticas de laboratorio: práctica de fotoquímica

Presentación de 1 tema del dosier (densidad, miscibilidad i tensión superficial).

Sessió 13 - Fotofísica

Dia: Dissabte 25 de noviembre

Horario: 9.30h a 16.30h

Lugar: ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona

Coordinación de la sesión: Dr. Joan G. Mayans

Sessión a cargo de: Dra. Elisabet Romero i Dra. Laura Hernández

Idioma: Catalán y castellano

Teoría: Sistemas macromoleculares bio-inspirados

Prácticas de laboratorio: prácticas de fotoquímica y fotofísica.

Presentación de experimentos de la clase anterior.

Acto de clausura de 15:00h a 16:30h abierto a les familias.

Calendario 2023 (en curso)
Calendario 2023 (en curso)
Sábado 5 de febrero
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Introducción y visita al centro. Día internacional de la mujer y la niña en la ciencia
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 16.30h
Sábado 19 de febrero
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Difracción de rayos X
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 14.30h
Sábado 5 de marzo
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Química computacional
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 13.30h
Sábado 26 de marzo
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Viajando a través de la historia de la química
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 13.30h
Sábado 23 de abril
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Fotosíntesis artificial
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 13.30h
Sábado 7 de mayo
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Energías renovables
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 13.30h
Sábado 21 de mayo
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Química de alimentos. Cocina molecular
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 13.30h
Sábado 16 de septiembre
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Presentaciones orales de artículos científicos
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 13.30h
Sábado 7 de octubre
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Química supramolecular
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 13.30h
Sábado 21 de octubre
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Química farmacéutica
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 13.30h
Sábado 11 de noviembre
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Reacciones en continuo. Flow Chemistry
Sesión teórico-práctica. De 9.30h a 13.30h
Dissabte 25 de novembre
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Carbins: la nova peça de la química
Sessió teòrico-pràctica. De 9.30h a 14.30h
Dissabte 12 de novembre
ICIQ, Avinguda dels Països Catalans, 16, Tarragona
Fotofísica
Sessió teòrico-pràctica. De 9.30h a 15h. Acte de cloenda. De 15h a 16.30h